♘امیرحسین♞
♘ مدیریت انجمن اسب ایران ♞
ایچرگی
نمد کوچکی است به طول وعرض حدود نیم متر، جنس آن بیشتر از نمد است. قبل از اینکه زین اسب را بگذارند، ایچرگی را پشت اسب زیر زین اسب، می گذارند تا هنگام سوارکاری فشار و ضربه های وارده از طرف زین بر ستون فقرات و پشت اسب جلوگیری کند.
تیکیلتکی
جزو پوشش آلات اسب می باشد.از جنس نمد و چرم بوده وبه صورت نمدی ضخیم با رویه چرمی است که روی ایچرگی، قبل از زین ( ایر ) گذاشته می شود. کار تیکیلتکی این است که از حرکت کردن و سرخوردن زین بر روی ایچرگی جلوگیری می کند.
گزرمن کچه
جزو پوشش آلات اسب می باشد، گزرمن کچه پوششی است از جنس نمد که بر روی ایچرگی گذاشته می شود.
قزل جل
جزو پوشش آلات اسب ترکمن می باشد، جنس آن از نمد و پارچه ای قرمز رنگ بوده و به این صورت است که نمد و پارچه ی قرمز رنگ بر روی هم دوخته می شوند. این پوشش از روی گزرمن کچه گذاشته می شود و همچنین قبل از شروع مسابقات، بعد از آماده شدن اسب تا شروع مسابقات، از روی زین اسب این پوشش را روی اسب می اندازند و دارای بندی نیز می باشد که از جلوی گردن اسب بسته می شود.
قارینسا
جزو وسایل بستن و محکم نگه داشتن پوششهای اسب ترکمن می باشد، جنس آن از پارچه می باشد که بعد از جل به مانند کمربند استفاده می شود و دارای سه حلقه برای بستن می باشد. قارینسا را به طور محکم از روی جل می بندند.
بورمن کچه
بورمن کچه بیشتر در فصل زمستان و هوای سرد مورد استفاده قرار می گیرد و پوششی کامل است که از بالای گوشها و ابتدای گردن تا پاهای اسب را می پوشاند. جنس آن از نمد می باشد.
کتن
این پوشش در فصل زمستان و هوای سرد در مواقعی که در طویله جا برای نگهداری اسب نباشد مورد استفاده قرار می گیرد و بزرگتر از بورمن کچه بوده و از روی بورمن کچه، این پوشش گذاشته می شود و جنس آن از کتان است.
ایر (زین)
ایر همان زین است و برای نشستن سوارکار بر روی اسب در حین سوارکاری می باشد. جنس آن از چرم است. در قدیم الایام زین را از جنس چوب و چرم می ساختند.
چکی
چکی به مانند کمربندی است که از روی زین می آید و دو سر آن را در زیر شکم اسب به هم می بندند و کار آن محکم نگه داشتن زین اسب می باشد. چکی در حین سوارکاری از عقب جلو شدن و حرکت زین جلوگیری می کند. چکی از جنس چرم بوده و به صورت نوار و به درازای تقریبا یک متر می باشد. از طناب ابریشمی نیز به جای نوار چرمی به عنوان چکی استفاده می شود.
آلاجا یوب
از زینت آلات اسب است که به صورت گردنبند به دور گردن اسب بسته می شود. آلاجا یوب را ترکمنها بر اساس اعتقادات خود و برای اینکه اسب چشم نخورد می بندند.
اورتمن کچه
جزو پوشش آلات است که بزرگتر از گزرمن کچه بوده و این پوشش از روی قزل جل و گزرمن کچه می آید و جنس آن از نمد است.
قامچی
قامچی (شلاق) از وسایل سوارکار برای کنترل اسب می باشد، قامچی انواع مختلف دارد و از یک دسته که ممکن است جنسش از چوب و یا استخوان باشد درست شود و یکسری رشته یا رشته های چرم خشک به صورت نواری به دسته متصل می شود. در قدیم الایام ترکمنها دسته قامچی را به شکلهای زیبا با طلا و نقره تزیین می کردند.
قولانگ
از وسایل بستن و محکم نگه داشتن پوشش آلات اسب ترکمن می باشد و به مانند چکی عمل می کند برای بستن تمام پوششها نیز استفاده می شود.
پالانچا
که به آن قوپچی نیز می گویند. پالانچا را روی پوشش های اسب می گذارند. کار آن جلوگیری از فشار و آسیب های ناشی از محکم بستن قولونگ و چکی به بدن اسب می باشد.
یلپه ووچ
به گوزلیک هم معروف است. یلپه ووچ جلوی صورت اسب قرار می گیرد و با حرکت سر اسب تکان خورده و موجب می شود که حشرات مزاحم صورت و چشم نشده و اسب را اذیت نکنند.
نال
همان نعل است.
باش طناب
سوارکار موقعی که پیاده روی می کند، با این طناب دهنه اسب را می گیرد و اسب را به دنبال خود می کشاند.
یان طناب
طنابیست بلند که که یک سر آن به میخ طویله بسته می شود و برای بستن اسب به یک جای ثابت استفاده می شود.
کله کی
بر روی صورت اسب بسته می شود و یان طناب و باش طناب به آن وصل می شود.
اویان
همان افسار اسب است. سوار کار در حین سوار کاری اسب را با اویون کنترل می کند.
گؤووس بند
جنس آن از چرم است و در مواقعی که شکم اسبی لاغر باشد برای جلوگیری از حرکت زین به عقب و جلو در حین سوار کاری از آن استفاده می شود.
آلاقاییش
از زینت آلات اسب ترکمن می باشد و در قدیم افراد ثروتمند اسبهای گرانقیمت خود را با آلاغیش که نوعی پوشش می باشد زینت می دادند.
بوینوسا ( بوینوسقا)
از قدیم جزو وسایل زینتی اسب بوده و جنس آن از ابریشم است.
توربا
دارای دو نوع می باشد. یکی برای خوراک جو و دیگری برای خوراک یونجه می باشد.
سبد
از جنس پلاستیک که روی پوزه اسب بسته می شود تا اسب علف های هرز و خار و خاشاک ، کاغذ و ... را نخورد.
قانتارما جای
جای آن روی کلکی اسب است که از این قسمت به وسیله طناب به چکی وصل می شود تا اسب سرش را پایین نگیرد.
طویله میخ (قازیق)
معمولا از جنس آهن است که به طور محکم در زمین فرو برده می شود و یان طناب را به آن می بندند.
توقماق
برای کوبیدن و فرو کردن قازیق به زمین استفاده می شود.
مونجوق
از زیور آلات اسب است که در قدیم استفاده از آن مرسوم بوده است.
قانجیغا
قسمتی از زین به صورت حلقه ای که در پشت زین می باشد. در مواقع سفر با اسب قانجاق کاربرد دارد به طوری که طنابی به آن وصل می شود و وسایل و بار همراه سوارکار (مسافر ) از قبیل پوشاک و خوراک در پشت زین با طناب به قانجاقا بسته می شود و این به مانند یک تکیه گاه در پشت سوارکار عمل می کند به طوری که سوارکار در طی مسیر پشت خود را به آن تکیه می دهد.
لباشه (لباشک)
از وسایل کنترل اسب می باشد جنس آن از چوب و طناب می باشد و مواقعی که اسب چموش باشد و یا از کنترل خارج شود و یا اینکه قبل از شروع مسابقات اسبدوانی، اسب از وارد شدن به داخل دپار پرهیز کند از آن استفاده می شود. لباشه به این صورت می باشد که لب بالای اسب را مانند گیره می گیرد و با کمک لباشه کنترل اسب آسان می شود.
خورجین
در حین مسافرت با اسب وسایل شخصی سوارکار و خوراک اسب در داخل آن گذاشته می شود.
قاشاو
برای پاک کردن عرق اسب مورد استفاده قرار می گیرد. روال کار بر این منوال است که اول با پارچه یا حوله ای عرق بدن اسب را خشک کرده و بعد از قاشاو استفاده می شود و جنس آن از چوب، فلز یا پلاستیک است.
چوتکه
جزو وسایل تمیز کردن بدن اسب از خاک و صاف کردن موی بدن اسب و براق کردن پوستش می باشد.
آیاق زنجیر
در قدیم اسب برای ترکمن بسیار با ارزش بوده و برای آسودگی خاطر و جلوگیری از دزدیده شدن آن از آیاق زنجیر استفاده می شده است و از یک زنجیر و قفل بوده که صاحب اسب زنجیر را به پای اسب قفل می کرده است.
دوشاق و کوسسک
از این وسایل برای نگهداری و بستن اسبهای چموش و سرکش استفاده می شود. دوشاق دو پای جلویی اسب را به هم متصل می کند تا اسب گام های بلند برندارد و جنس آن از طناب است. کوسسک هم مانند دوشاق عمل می کند با این تفاوت که کوسسک یکی از پاهای جلویی را به یکی از پاهای عقبی می بندد.
تورفی
همان سوهان است که برای تمیز کردن سم و نعل اسب استفاده می شود.
چابقیچ
جزو وسایل نظافت سم اسب است و با آن نعل را تمیز می کنند.
یال قایچی
برای کوتاه کردن و آرایش یال های اسب استفاده می شود.
شیخ موتور
حلقه آهنی است که به زیر کلکی وصل است و به صورت متحرک بوده و حول محور خود آزادانه می چرخد و از به هم تابیدن و گره خوردن یان طناب و باش طناب به گردن اسب جلوگیری می کند.
برگرفته از مقاله محمود پایدار (تکه)
نمد کوچکی است به طول وعرض حدود نیم متر، جنس آن بیشتر از نمد است. قبل از اینکه زین اسب را بگذارند، ایچرگی را پشت اسب زیر زین اسب، می گذارند تا هنگام سوارکاری فشار و ضربه های وارده از طرف زین بر ستون فقرات و پشت اسب جلوگیری کند.
تیکیلتکی
جزو پوشش آلات اسب می باشد.از جنس نمد و چرم بوده وبه صورت نمدی ضخیم با رویه چرمی است که روی ایچرگی، قبل از زین ( ایر ) گذاشته می شود. کار تیکیلتکی این است که از حرکت کردن و سرخوردن زین بر روی ایچرگی جلوگیری می کند.
گزرمن کچه
جزو پوشش آلات اسب می باشد، گزرمن کچه پوششی است از جنس نمد که بر روی ایچرگی گذاشته می شود.
قزل جل
جزو پوشش آلات اسب ترکمن می باشد، جنس آن از نمد و پارچه ای قرمز رنگ بوده و به این صورت است که نمد و پارچه ی قرمز رنگ بر روی هم دوخته می شوند. این پوشش از روی گزرمن کچه گذاشته می شود و همچنین قبل از شروع مسابقات، بعد از آماده شدن اسب تا شروع مسابقات، از روی زین اسب این پوشش را روی اسب می اندازند و دارای بندی نیز می باشد که از جلوی گردن اسب بسته می شود.
قارینسا
جزو وسایل بستن و محکم نگه داشتن پوششهای اسب ترکمن می باشد، جنس آن از پارچه می باشد که بعد از جل به مانند کمربند استفاده می شود و دارای سه حلقه برای بستن می باشد. قارینسا را به طور محکم از روی جل می بندند.
بورمن کچه
بورمن کچه بیشتر در فصل زمستان و هوای سرد مورد استفاده قرار می گیرد و پوششی کامل است که از بالای گوشها و ابتدای گردن تا پاهای اسب را می پوشاند. جنس آن از نمد می باشد.
کتن
این پوشش در فصل زمستان و هوای سرد در مواقعی که در طویله جا برای نگهداری اسب نباشد مورد استفاده قرار می گیرد و بزرگتر از بورمن کچه بوده و از روی بورمن کچه، این پوشش گذاشته می شود و جنس آن از کتان است.
ایر (زین)
ایر همان زین است و برای نشستن سوارکار بر روی اسب در حین سوارکاری می باشد. جنس آن از چرم است. در قدیم الایام زین را از جنس چوب و چرم می ساختند.
چکی
چکی به مانند کمربندی است که از روی زین می آید و دو سر آن را در زیر شکم اسب به هم می بندند و کار آن محکم نگه داشتن زین اسب می باشد. چکی در حین سوارکاری از عقب جلو شدن و حرکت زین جلوگیری می کند. چکی از جنس چرم بوده و به صورت نوار و به درازای تقریبا یک متر می باشد. از طناب ابریشمی نیز به جای نوار چرمی به عنوان چکی استفاده می شود.
آلاجا یوب
از زینت آلات اسب است که به صورت گردنبند به دور گردن اسب بسته می شود. آلاجا یوب را ترکمنها بر اساس اعتقادات خود و برای اینکه اسب چشم نخورد می بندند.
اورتمن کچه
جزو پوشش آلات است که بزرگتر از گزرمن کچه بوده و این پوشش از روی قزل جل و گزرمن کچه می آید و جنس آن از نمد است.
قامچی
قامچی (شلاق) از وسایل سوارکار برای کنترل اسب می باشد، قامچی انواع مختلف دارد و از یک دسته که ممکن است جنسش از چوب و یا استخوان باشد درست شود و یکسری رشته یا رشته های چرم خشک به صورت نواری به دسته متصل می شود. در قدیم الایام ترکمنها دسته قامچی را به شکلهای زیبا با طلا و نقره تزیین می کردند.
قولانگ
از وسایل بستن و محکم نگه داشتن پوشش آلات اسب ترکمن می باشد و به مانند چکی عمل می کند برای بستن تمام پوششها نیز استفاده می شود.
پالانچا
که به آن قوپچی نیز می گویند. پالانچا را روی پوشش های اسب می گذارند. کار آن جلوگیری از فشار و آسیب های ناشی از محکم بستن قولونگ و چکی به بدن اسب می باشد.
یلپه ووچ
به گوزلیک هم معروف است. یلپه ووچ جلوی صورت اسب قرار می گیرد و با حرکت سر اسب تکان خورده و موجب می شود که حشرات مزاحم صورت و چشم نشده و اسب را اذیت نکنند.
نال
همان نعل است.
باش طناب
سوارکار موقعی که پیاده روی می کند، با این طناب دهنه اسب را می گیرد و اسب را به دنبال خود می کشاند.
یان طناب
طنابیست بلند که که یک سر آن به میخ طویله بسته می شود و برای بستن اسب به یک جای ثابت استفاده می شود.
کله کی
بر روی صورت اسب بسته می شود و یان طناب و باش طناب به آن وصل می شود.
اویان
همان افسار اسب است. سوار کار در حین سوار کاری اسب را با اویون کنترل می کند.
گؤووس بند
جنس آن از چرم است و در مواقعی که شکم اسبی لاغر باشد برای جلوگیری از حرکت زین به عقب و جلو در حین سوار کاری از آن استفاده می شود.
آلاقاییش
از زینت آلات اسب ترکمن می باشد و در قدیم افراد ثروتمند اسبهای گرانقیمت خود را با آلاغیش که نوعی پوشش می باشد زینت می دادند.
بوینوسا ( بوینوسقا)
از قدیم جزو وسایل زینتی اسب بوده و جنس آن از ابریشم است.
توربا
دارای دو نوع می باشد. یکی برای خوراک جو و دیگری برای خوراک یونجه می باشد.
سبد
از جنس پلاستیک که روی پوزه اسب بسته می شود تا اسب علف های هرز و خار و خاشاک ، کاغذ و ... را نخورد.
قانتارما جای
جای آن روی کلکی اسب است که از این قسمت به وسیله طناب به چکی وصل می شود تا اسب سرش را پایین نگیرد.
طویله میخ (قازیق)
معمولا از جنس آهن است که به طور محکم در زمین فرو برده می شود و یان طناب را به آن می بندند.
توقماق
برای کوبیدن و فرو کردن قازیق به زمین استفاده می شود.
مونجوق
از زیور آلات اسب است که در قدیم استفاده از آن مرسوم بوده است.
قانجیغا
قسمتی از زین به صورت حلقه ای که در پشت زین می باشد. در مواقع سفر با اسب قانجاق کاربرد دارد به طوری که طنابی به آن وصل می شود و وسایل و بار همراه سوارکار (مسافر ) از قبیل پوشاک و خوراک در پشت زین با طناب به قانجاقا بسته می شود و این به مانند یک تکیه گاه در پشت سوارکار عمل می کند به طوری که سوارکار در طی مسیر پشت خود را به آن تکیه می دهد.
لباشه (لباشک)
از وسایل کنترل اسب می باشد جنس آن از چوب و طناب می باشد و مواقعی که اسب چموش باشد و یا از کنترل خارج شود و یا اینکه قبل از شروع مسابقات اسبدوانی، اسب از وارد شدن به داخل دپار پرهیز کند از آن استفاده می شود. لباشه به این صورت می باشد که لب بالای اسب را مانند گیره می گیرد و با کمک لباشه کنترل اسب آسان می شود.
خورجین
در حین مسافرت با اسب وسایل شخصی سوارکار و خوراک اسب در داخل آن گذاشته می شود.
قاشاو
برای پاک کردن عرق اسب مورد استفاده قرار می گیرد. روال کار بر این منوال است که اول با پارچه یا حوله ای عرق بدن اسب را خشک کرده و بعد از قاشاو استفاده می شود و جنس آن از چوب، فلز یا پلاستیک است.
چوتکه
جزو وسایل تمیز کردن بدن اسب از خاک و صاف کردن موی بدن اسب و براق کردن پوستش می باشد.
آیاق زنجیر
در قدیم اسب برای ترکمن بسیار با ارزش بوده و برای آسودگی خاطر و جلوگیری از دزدیده شدن آن از آیاق زنجیر استفاده می شده است و از یک زنجیر و قفل بوده که صاحب اسب زنجیر را به پای اسب قفل می کرده است.
دوشاق و کوسسک
از این وسایل برای نگهداری و بستن اسبهای چموش و سرکش استفاده می شود. دوشاق دو پای جلویی اسب را به هم متصل می کند تا اسب گام های بلند برندارد و جنس آن از طناب است. کوسسک هم مانند دوشاق عمل می کند با این تفاوت که کوسسک یکی از پاهای جلویی را به یکی از پاهای عقبی می بندد.
تورفی
همان سوهان است که برای تمیز کردن سم و نعل اسب استفاده می شود.
چابقیچ
جزو وسایل نظافت سم اسب است و با آن نعل را تمیز می کنند.
یال قایچی
برای کوتاه کردن و آرایش یال های اسب استفاده می شود.
شیخ موتور
حلقه آهنی است که به زیر کلکی وصل است و به صورت متحرک بوده و حول محور خود آزادانه می چرخد و از به هم تابیدن و گره خوردن یان طناب و باش طناب به گردن اسب جلوگیری می کند.
برگرفته از مقاله محمود پایدار (تکه)