mahsa
Member
به گزارش هورس نیوز و به نقل از خبرنگار مهر در رشت، امروزه در کشورهای مختلف اسب خزر پرورش می یابد و انجمنهای مردم نهاد تاسیس شده و اقدام به ثبت اسبان خزر می کنند که معروفترین آنها انجمن کاسپین انگلستان است که قصد دارد این نژاد را به نام خود ثبت کند.
متاسفانه در خود ایران که خاستگاه این نژاد است چنین تشکیلاتی وجود ندارد و لیست اسبان خزر کشور همه ساله باید همراه با فولیکول موی آنها به انگلستان ارسال شود تا در قبال اخذ هزینه، ثبت شود که با این روند، معلوم نیست در چند سال آینده مالک معنوی این اسب در جهان، ایران باشد چون با داشتن DNA همه اسبان ایران و تکنیکهای علمی پیشرفته باید انتظار کپی برداری و... از اسبان داخل کشور را داشت.
بنابراین تشکیل کتاب "انساب" و بانک اطلاعات اسبان خزر در داخل کشور ضرورتی غیرقابل انکار است و با توجه به فراهم بودن امکانات برای میکروچیپ گذاری و ثبت اسبان خزر در بانک اطلاعات در داخل کشور قدم اول در ثبت اسبان خزر انجام پذیر است و قدم دوم که انجام آزمایش DNA و تایید نژاد اسب خزر است نیز با توجه به اعلام آمادگی چند آزمایشگاه خصوصی و... در صورت پیگیری و تخصیص بودجه امکانپذیر است.
ازاینرو برای تشکیل کتاب انساب و تهیه و کاشت میکروچیپ هزینه ای حدود 500 هزار ریال برای هر اسب نیاز است و اگر در مرحله اول 500 اسب را پوشش دهد در مجموع مبلغ 25 میلیون تومان مورد نیاز است و در مرحله بعد باید برای انجام آزمایش DNA با آزمایشگاه های مربوطه مذاکره کرد تا نسبت به تامین هزینه های آزمایش DNA نیز برآورد هزینه شود.
انگلستان به دنبال ثبت اسبچه خزر!
رئیس هیئت اسب سواری استان گیلان گفت: در ثبت جهانی اسبچه خزر کشور باید تعجیل کرد چرا که بعد از مرگ خانم لوئیز فیروز در این امر مهم هیچ اقدامی صورت نگرفته به حدی که انگلستان به دنبال ثبت جهانی اسبچه خزر ایران به نام خود است.
هوشنگ افشار افزود: ایجاد انجمن ملی اسب کاسپین با مشارکت پرورش دهندگان اسبچه خزر در سطح کشور و با حمایت مرکز اصلاح نژاد و معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، حمایت از پرورش دهندگان این اسب گرانبها و تشویق مسئولان برای برگزاری همایش شناسایی اسبچه خزر در زادگاه این اسب امری ضروری است.
وی با بیان اینکه زادگاه و مأمن اولیه اسبچه خزر به عنوان نیای تمام اسبهای جهان در سواحل جنوبی دریای خزر و به ویژه استان گیلان است بر لزوم احیاء و معرفی آن تاکید کرد.
رئیس هیئت اسب سواری گیلان همچنین در خصوص نحوه تشخیص میزان خلوص نژادی اسبچه خزر خاطرنشان کرد: با این هدف DNA اسب از هر تار موی اسبچه استخراج می شود تا در کتاب انساب بین المللی درج شود، موضوعی که بعد از گذشت چهار سال از درگذشت خانم لوئیزفیروز اسمی از ایران در این کتاب ثبت نشده است.
وی یادآور شد: ثبت جهانی مالکیت معنوی و اصالت اسبچه خزر به نام ایران و کرانه های جنوبی دریای خزر به عنوان یک موضوع ملی حمایت و توجه بیش از پیش مسئولان ذیربط را طلب می کند.
با ابن وجود امروزه تنها کشورهایی توانایی توسعه صادرات و افزایش درآمدهای ارزی را دارند که مزیتهای اقتصادی خود را شناخته و برای تقویت آنها بکوشند.
بر اساس تحقیقات انجام شده در رابطه با توان بالقوه صادراتی و مزیت نسبی نژادهای مختلف اسب (خزر، عرب و کرد) در ایران که از سوی تیم اقتصادی صنعت اسب در دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی با همکاری مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام جهاد کشاورزی استان تهران انجام شد، مقدار شاخص هزینه منابع داخلی در مورد هر سه نژاد مورد بررسی، کوچکتر از یک بود که وجود مزیت نسبی را نشان می داد.
با توجه به اینکه مقدار شاخص برای نژادهای خزر، عرب و کرد بدست آمده نشان دهنده مزیت بسیار بالای پرورش اسب در ایران است، این ارقام مزیت نسبی بالقوه حقیقی پرورش اسب را نشان می دهد.
این شاخص ها در مورد اسب خزر نشان می دهد که برای کسب یک دلار در قبال صادرات لازم است 5.9 درصد از منابع داخلی کشورهزینه شود در مورد سایر نتایج نیز چنین تفسیری وجود دارد، در مقایسه مزیت نسبی نژادهای مورد بررسی همانطور که از نتایج نیز مشخص است، اسب خزر مزیت بالاتری نسبت به دو نژاد دیگر دارد به عبارت دیگر نژادهای عرب و کرد در حالیکه دارای مزیت نسبی بالایی هستند نسبت به اسب خزر مزیت کمتری دارند و با کمی تفاوت در مزیت نسبی اسب عرب دارای مزیت بیشتری نسبت به اسب کرد است.
چالش های اصلی اقتصادی در صنعت اسب کشور و به تبع آن اسب خزر شامل پایین بودن سطح درآمد ملی و اولویتی که عموم مردم برای هزینه کردن درآمد محدود خود برای خرید کالاها و خدمات ضروری و حیاتی دارند، عدم ایجاد بازار مناسب داخلی یا خارجی پررونق و در نتیجه عدم انگیزه برای سرمایه گذاری بخش خصوصی، در اختیار نداشتن امکانات اولیه کاملا ضروری مانند قرنطینه های متعدد بین المللی، میادین مناسب و...، در اولویت قرار نگرفتن پرورش اسب و اسبداری و عدم توجه کافی به این صنعت از سوی مسئولان دولتی وعدم تدوین برنامه های اجرایی (بلند مدت و کوتاه مدت) برای هدفمند کردن پرورش اسب در کشور است.
در مورد صادرات اسب خزر موانع مختلفی وجود دارد که عمده آنها شامل عاری شناخته نشدن کشور از بیماریهای قرنطینه ای اسب، فراهم نبودن شرایط و کم بودن تعداد اسبان خزر برای جایگزینی اسبان فروشی، نبودن خریدار واقعی که حاضر به پرداخت قیمت واقعی اسبان خزر باشد و فراهم نبودن ایستگاههای قرنطینه اسب برای صادرات را می توان ذکر کرد.
بنابراین برای عاری شناخته شدن کشور از بیماری های قرنطینه ای اسب باید سازمان دامپزشکی وارد عمل شود و با O.I.E تعامل کند.
خوشبختانه در قانون نظام جامع دامپروری کشور مصوب مجلس شورای اسلامی، وزارت جهاد کشاورزی را موظف به حمایت از نژادهای دام در حال انقراض کرده که بندهای از آن به شرح زیر است.
اسب خزر جزو نژادهای در معرض انقراض
بدین ترتیب بقا و ادامه حیات بدون تولید مثل امکان پذیر نیست و موفقیت هر واحد پرورش اسب خزر بسته به راندمان تولید مثلی حیوانات آن دارد با توجه به اینکه اسب خزر جزء نژادهای در معرض انقراض است از اینرو تحقیقات تولید مثلی از اهمیت خاصی برخوردار است تا ضمن تکثیر طبیعی اسبان خزر اقدام به تکثیر سریعتر آنها از طریق مصنوعی کرد تا جمعیت آن به حد مطلوب برسد.
بنابراین عناوین تحقیقاتی که پیشنهاد می شود باید در زمینه تولید مثل انجام پذیرد شامل ارزیابی کیفیت اسپرم پس از انجماد با روشهای مختلف، بررسی تلقیح مصنوعی اسب خزر با اسپرم فریز شده و تازه، بررسی انتقال جنین اسب خزر با روش جراحی، بررسی انتقال جنین اسب خزر با روش غیرجراحی، بررسی کلونینگ در اسب خزر، ارزیابی سونوگرافی دینامیسم تخمدان اسب خزر در مراحل مختلف تولید مثل، بررسی امکان انجماد جنین اسب خزر، بررسی امکان انجماد تخمدان اسب خزر و بررسی تغییرات هورمون های تولید مثلی در اسب خزر است.
همینطور در زمینه تحقیقات در کاربردهای ورزشی تفریحی اسب خزر تحقیقات خیلی کم انجام شده بنابراین در این زمینه پروژه بررسی توانایی های ورزشی اسب خزر پیشنهاد می شود.
به هر حال علم رفتارشناسی حیوانات به منظور درک ظرفیتهای حیاتی یک گونه حیوانی از قبیل تولید مثل، ماندگاری، رشد و تغذیه و آگاهی از علایم مربوط به سلامت جسم و روان و حالات بیماری یا ناخشنودی و اجتناب از هرگونه خطر یا آسیب احتمالی مورد استفاده قرار می گیرد.
از این رهگذر می توان با شناخت جنبه های مختلف جسمی و روانی حیوان ضمن حفظ، تکثیر و تربیت و ترویج پرورش آن به خوبی از بهره وری های مختلف غذایی، اقتصادی، اجتماعی، ورزشی و تفریحی سود جست.
اسب خزر از ذخایر ژنتیکی ارزشمند کشور ایران است
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان گفت: اسب خزر بعنوان یکی از ذخایر ژنتیکی ارزشمند کشور ایران بسیار مورد توجه است.
مجید غلامی افزود: شناخت رفتارهای مختلف اسب خزر که در ارتباط با ساختار فیزیکی، جسمی و روانی آن و محیط مورد استفاده است، از طریق درک ظرفیتهای تغذیه ای، تولید مثلی، سازگاری و تربیت پذیری همچنین صفات منحصر به فرد اسب خزر امکانپذیر است.
با توجه به اینکه معمولا تا وقتی نگهداری و پرورش هر نژاد دام اقتصادی نباشد امکان نگهداری و پرورش آن ازسوی مردم فراهم نمی شود بنابراین با توجه به این مقوله بخش اقتصادی اجتماعی علاوه بر پشتیبانی همه طرحهای تحقیقاتی با موضوع اسب خزر به صورت مستقل در خصوص بررسی موانع صادرات اسب خزر، تعیین سن اقتصادی و مناسب برای فروش و صادرات اسب خزر، تخمین تابع عرضه و تقاضای اسب خزر، شناسایی وضعیت بازار اسب خزر در داخل و خارج کشور و بررسی و تعیین راهکارهای مناسب برای رشد صنعت پرورش اسب خزر و خروج از وضعیت رکود فعلی پیشنهاد می شود.
ادامه بقاء اسب خزری نیاز به حمایت و پشتیبانی ویژه دارد
اسب خزر به عنوان یک دام بومی مناطق حاشیه جنوبی دریای خزر، منشاء به وجود آمدن تعدادی از نژادهای اسب امروزه شناخته شده است، این در حالی است که جمعیت این اسب در حال حاضر بسیار کم بوده و برای ادامه بقاء نیاز به حمایت و پشتیبانی ویژه دارد.
برهمین اساس و در راستای حفظ ذخائر ژنی دامهای موجود کشور نگهداری، تکثیر و احیاء این دام جزء وظایف و مسئولیت های مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران بوده که اهم اولویتهای تحقیقاتی شامل شناسایی و تعیین احتیاجات غذایی اسب خزر، بررسی روش های تغذیه و خوراک دهی اسب خزر، شناسایی منابع جدید و تعیین ارزش غذایی آنها برای تعلیف اسب خزر، تعیین ارزش غذایی گیاهان مرتعی مورد استفاده در تغذیه اسب خزر و بررسی تاثیر نقش تغذیه بر راندمان تولید مثلی اسب خزر است.
حفظ بهداشت و سلامتی اسب خزر نه تنها لازمه ارزش بالای این اسب است بلکه قدرشناسی از این ذخیره ژنتیکی منحصربفرد و سرمایه ملی است.
بهداشت در مراکز پرورش اسب تنها راه صرفه جویی در هزینه های درمان وکنترل بیماریهای آن و نیز حتی کنترل بیماریهای مشترک بین این حیوان با سایر گونه ها و یا حتی انسان است که می تواند شامل مجموعه اقداماتی، مانند کنترل ورود اسبان جدید از نظر گواهی سلامت و در صورت نیاز قرنطینه کردن آنها، اجرای واکسیناسیون مستمر و کامل و ضدعفونی کردن مکانهای آلوده و مشکوک به آلودگی و اجرای برنامه های کنترلی انگل های خارجی و داخلی باشد.
هدف از برنامه تحقیقات بهداشت وبیماریهاشناسایی کانونهای آلوده بیماریهای عفونی اعم از باکتریایی و ویروسی و شناسایی عوامل ایجاد کننده بیماریهای تغذیه ای و متابولیک وآسیبهای فیزیکی است که با ارائه راهکارهای بهداشتی و کنترلی و بررسی روشهای تشخیصی نوین برای بیماریهای اسب خزر و درنهایت برنامه راهبردی متناسب با وضعیت بهداشتی و وجود بیماریهای احتمالی موجود درکشور همراه خواهد بود.
عناوین طرح تحقیقاتی در این زمینه شامل بررسی بیماریهای عفونی (باکتریایی و ویروسی) اسب خزر، بررسی بیماریهای قرنطینه ای اسب خزر در کشور، بررسی و شناسایی کانونهای آلوده بیماری اسب خزر، بررسی روشهای تشخیصی نوین بیماریهای اسب خزر و بررسی بیماریهای مشترک بین اسب و انسان در ایران، بررسی روشهای بهداشتی کنترل و مبارزه با بیماریها درمراکز پرورشی اسب خزردر ایران، بررسی بیماریهای غیر عفونی (تغذیه ای و متابولیک و آسیب های فیزیکی )در اسب خزر است.
نژاد اسب خزر دارای جایگاه ویژه جهانی است، بررسی شجره فیلوژنی و روند تکامل نژادی اسب خزر نشانگر این است که این نژاد سر منشاء تعداد زیادی از نژادهای مطرح امروزی شامل عرب، ترکمن، کرد، آخال تکه، بارب، تاروبرد و ... است،
بنابراین حفظ این نژاد منحصر به فرد، هدف اصلی برنامه های تحقیقات ژنتیکی و اصلاح نژاد اسب خزر است.
ذخایر ژنتیکی یک کشور از ذخایر نفتی مهمتر هستند
برای مقابله با فرسایش ژنتیکی و از بین رفتن ذخایر توارثی باید آن ها را جمع آوری، نگهداری و ارزیابی کرد، محیط های مصنوعی تحت عنوان بانک ژن (gene bank) برای این کار در نظر گرفته می شود.
با کمک بانک ژن خواهیم دانست که اسب خزر مناطق مختلف از نظر ژنتیکی یکسان بوده یا از هم فاصله دارند و با توجه به این که برای انتقال گونه به منظور تکثیر از یک منطقه به منطقه دیگر باید گونه ها از نظر ژنتیکی یکسان باشند، بانک DNAکمک زیادی در این زمینه خواهد کرد. بانک DNA موجب می شود اسب خزر را از خطر انقراض حفظ کنیم چون با تشخیص بموقع میزان همخونی در جمعیت ها، زنگ خطرها را به صدا در می آورد.
ایران از نظر تنوع ژنتیکی و زیستی جزو 10 کشور برتر دنیا است، با این وجود شناخت ارزش های بالای این ذخایر عظیم از نظر علمی هنوز به طور کامل صورت نگرفته است از اینرو باید فرصتی ایجاد کرد تا آیندگان هم امکان تحقیق و پژوهش در زمینه ارزش های زیستی این مرز و بوم را داشته باشند.
ایجاد بانک ژن ضروری است
اهداف بانک ژن، به گزینی، اصلاح نژاد، انتقال جنین، اسپرم گیری و انجماد اسپرم، ذخیره سازی اسپرم و تلقیح مصنوعی است.
طرح جامع ایجاد بانک ژن اسب خزر شامل پروتکل تهیه و نگهداری اسپرم اسب خزر با روش های مختلف، پروتکل تهیه و نگهداری جنین اسب خزر، پروتکل استخراج و نگهداری DNA اسب خزر است.
مدیریت، استفاده صحیح و علمی از یکسری عوامل، با روش های مشخص برای رسیدن به اهداف معین است. مدیریت یک واحد اسب داری همانند هر واحد دیگری، در بر گیرنده اجزاء مختلفی از جمله تغذیه، بهداشت، تولید مثل، تأسیسات و بازاریابی است که این اجزاء خود به اجزاء کوچکتر و فرعی قابل تقسیم هستند.
عملکرد یک واحد پرورش اسب خزر نیز حاصل جریان متناسب این اجزاء است که در نهایت به موفقیت مدیر، سوددهی و افزایش تولید و بهره وری ختم می شود، مدیریتی که بر اصول فنی و علمی تکیه کند می تواند نقش اساسی و سازنده ای در بهره وری واحد داشته باشد.
بنابراین هدف از تحقیقات مدیریت پرورش اسب خزر، ارائه الگوی مدیریتی مناسب برای پرورش اسب خزر، بررسی و تحقیق در زمینه مسائل و مشکلات پرورش اسب خزر در کشور و بکارگیری علوم و تکنولوژی های جدید و تطابق آن با شرایط اجتماعی و اقتصادی ایران است.
قدمت پرورش اسب در ایران را باید در ژرفای قرون و اعصار جستجو کرد
از دو هزار سال قبل از میلاد مسیح اهلی شدن اسب در فلات ایران شروع شده است، به طوریکه در تاریخ هردوت می خوانیم: " پرورش اسب در ایران چندان پراهمیت است که هر ساله باید یکصد و بیست هزار اسب جدید به انبوه اسبان ایرانی اضافه شود، نخستین بار بستن اسب به وسایل سواری از ایران رایج شده است".
اما با وجود اینکه ایران مهد پرورش نژادهای معروف اسب مثل خزر، ترکمن، اصیل، کرد دره شوری و... بوده و هست متاسفانه به دلیل بی توجهی و بی مهری نسبت به آن از یکسو و سیاستهای غلط از سوی دیگر نه تنها پیشرفتی در تولید و پرورش این نژادهای منحصر به فرد نداشته حتی باعث کاهش روز افزون آنها شده است و در حال حاضر نیز هجوم فرهنگ بیگانه واردات اسبان خارجی نیز هر روز از گذشته در حال انجام است و همراه با سهم عمده ای از سرمایه گذاری در صنعت اسب را به خود اختصاص داده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در این خصوص گفت: با برگزاری جشنواره ها و همایش ها می توان ضمن تشویق اسبداران و روستائیان دارای اسب خزر زمینه های تکثیر و تولید اسبان خزر مناسب را فراهم کرده و از سوی دیگر با شناساندن ارزش و جایگاه اسبان خزر باعث واقعی شدن قیمت آن شد.
اردشیر روحی ماسوله ادامه داد: در مورد همایش های علمی نیز با برگزاری همایش ها و سمینارهای علمی اسب خزر زمینه های آشنایی قشر تحصیل کرده و علمی و دانشجویان رشته های مرتبط با علوم دامی را فراهم کرد تا امکان انجام تحقیقات و پژوهشهای کاربردی روی این نژاد منحصر به فرد فراهم شود و باعث شناساندن بهتر این اسب به عنوان یک اسب منحصر به فرد ایرانی در سطح جوامع بین المللی گردد.
با توجه به برگزاری هفت جشنواره و همایش اسب که سه جشنواره اول را مرکز تحقیقات تهران با مشارکت سایر نهادها و بخش خصوصی پیشنهاد می شود همه ساله مرکز تهران در این جشنواره ها در مناطق شمالی کشور که خاستگاه اصلی اسب خزر است، مشارکت کند و هزینه ای حدود سالانه 10 میلیون تومان برای برگزاری جشنواره ها در نظر گرفته شود، در مورد برگزاری همایش ها علمی اسب خزر نیز هر دو سال یکبار با هزینه ای حدود 10 میلیون تومان قابل پیگیری و انجام است.
متاسفانه در خود ایران که خاستگاه این نژاد است چنین تشکیلاتی وجود ندارد و لیست اسبان خزر کشور همه ساله باید همراه با فولیکول موی آنها به انگلستان ارسال شود تا در قبال اخذ هزینه، ثبت شود که با این روند، معلوم نیست در چند سال آینده مالک معنوی این اسب در جهان، ایران باشد چون با داشتن DNA همه اسبان ایران و تکنیکهای علمی پیشرفته باید انتظار کپی برداری و... از اسبان داخل کشور را داشت.
بنابراین تشکیل کتاب "انساب" و بانک اطلاعات اسبان خزر در داخل کشور ضرورتی غیرقابل انکار است و با توجه به فراهم بودن امکانات برای میکروچیپ گذاری و ثبت اسبان خزر در بانک اطلاعات در داخل کشور قدم اول در ثبت اسبان خزر انجام پذیر است و قدم دوم که انجام آزمایش DNA و تایید نژاد اسب خزر است نیز با توجه به اعلام آمادگی چند آزمایشگاه خصوصی و... در صورت پیگیری و تخصیص بودجه امکانپذیر است.
ازاینرو برای تشکیل کتاب انساب و تهیه و کاشت میکروچیپ هزینه ای حدود 500 هزار ریال برای هر اسب نیاز است و اگر در مرحله اول 500 اسب را پوشش دهد در مجموع مبلغ 25 میلیون تومان مورد نیاز است و در مرحله بعد باید برای انجام آزمایش DNA با آزمایشگاه های مربوطه مذاکره کرد تا نسبت به تامین هزینه های آزمایش DNA نیز برآورد هزینه شود.
انگلستان به دنبال ثبت اسبچه خزر!
رئیس هیئت اسب سواری استان گیلان گفت: در ثبت جهانی اسبچه خزر کشور باید تعجیل کرد چرا که بعد از مرگ خانم لوئیز فیروز در این امر مهم هیچ اقدامی صورت نگرفته به حدی که انگلستان به دنبال ثبت جهانی اسبچه خزر ایران به نام خود است.
هوشنگ افشار افزود: ایجاد انجمن ملی اسب کاسپین با مشارکت پرورش دهندگان اسبچه خزر در سطح کشور و با حمایت مرکز اصلاح نژاد و معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی، حمایت از پرورش دهندگان این اسب گرانبها و تشویق مسئولان برای برگزاری همایش شناسایی اسبچه خزر در زادگاه این اسب امری ضروری است.
وی با بیان اینکه زادگاه و مأمن اولیه اسبچه خزر به عنوان نیای تمام اسبهای جهان در سواحل جنوبی دریای خزر و به ویژه استان گیلان است بر لزوم احیاء و معرفی آن تاکید کرد.
رئیس هیئت اسب سواری گیلان همچنین در خصوص نحوه تشخیص میزان خلوص نژادی اسبچه خزر خاطرنشان کرد: با این هدف DNA اسب از هر تار موی اسبچه استخراج می شود تا در کتاب انساب بین المللی درج شود، موضوعی که بعد از گذشت چهار سال از درگذشت خانم لوئیزفیروز اسمی از ایران در این کتاب ثبت نشده است.
وی یادآور شد: ثبت جهانی مالکیت معنوی و اصالت اسبچه خزر به نام ایران و کرانه های جنوبی دریای خزر به عنوان یک موضوع ملی حمایت و توجه بیش از پیش مسئولان ذیربط را طلب می کند.
با ابن وجود امروزه تنها کشورهایی توانایی توسعه صادرات و افزایش درآمدهای ارزی را دارند که مزیتهای اقتصادی خود را شناخته و برای تقویت آنها بکوشند.
بر اساس تحقیقات انجام شده در رابطه با توان بالقوه صادراتی و مزیت نسبی نژادهای مختلف اسب (خزر، عرب و کرد) در ایران که از سوی تیم اقتصادی صنعت اسب در دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی با همکاری مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام جهاد کشاورزی استان تهران انجام شد، مقدار شاخص هزینه منابع داخلی در مورد هر سه نژاد مورد بررسی، کوچکتر از یک بود که وجود مزیت نسبی را نشان می داد.
با توجه به اینکه مقدار شاخص برای نژادهای خزر، عرب و کرد بدست آمده نشان دهنده مزیت بسیار بالای پرورش اسب در ایران است، این ارقام مزیت نسبی بالقوه حقیقی پرورش اسب را نشان می دهد.
این شاخص ها در مورد اسب خزر نشان می دهد که برای کسب یک دلار در قبال صادرات لازم است 5.9 درصد از منابع داخلی کشورهزینه شود در مورد سایر نتایج نیز چنین تفسیری وجود دارد، در مقایسه مزیت نسبی نژادهای مورد بررسی همانطور که از نتایج نیز مشخص است، اسب خزر مزیت بالاتری نسبت به دو نژاد دیگر دارد به عبارت دیگر نژادهای عرب و کرد در حالیکه دارای مزیت نسبی بالایی هستند نسبت به اسب خزر مزیت کمتری دارند و با کمی تفاوت در مزیت نسبی اسب عرب دارای مزیت بیشتری نسبت به اسب کرد است.
چالش های اصلی اقتصادی در صنعت اسب کشور و به تبع آن اسب خزر شامل پایین بودن سطح درآمد ملی و اولویتی که عموم مردم برای هزینه کردن درآمد محدود خود برای خرید کالاها و خدمات ضروری و حیاتی دارند، عدم ایجاد بازار مناسب داخلی یا خارجی پررونق و در نتیجه عدم انگیزه برای سرمایه گذاری بخش خصوصی، در اختیار نداشتن امکانات اولیه کاملا ضروری مانند قرنطینه های متعدد بین المللی، میادین مناسب و...، در اولویت قرار نگرفتن پرورش اسب و اسبداری و عدم توجه کافی به این صنعت از سوی مسئولان دولتی وعدم تدوین برنامه های اجرایی (بلند مدت و کوتاه مدت) برای هدفمند کردن پرورش اسب در کشور است.
در مورد صادرات اسب خزر موانع مختلفی وجود دارد که عمده آنها شامل عاری شناخته نشدن کشور از بیماریهای قرنطینه ای اسب، فراهم نبودن شرایط و کم بودن تعداد اسبان خزر برای جایگزینی اسبان فروشی، نبودن خریدار واقعی که حاضر به پرداخت قیمت واقعی اسبان خزر باشد و فراهم نبودن ایستگاههای قرنطینه اسب برای صادرات را می توان ذکر کرد.
بنابراین برای عاری شناخته شدن کشور از بیماری های قرنطینه ای اسب باید سازمان دامپزشکی وارد عمل شود و با O.I.E تعامل کند.
خوشبختانه در قانون نظام جامع دامپروری کشور مصوب مجلس شورای اسلامی، وزارت جهاد کشاورزی را موظف به حمایت از نژادهای دام در حال انقراض کرده که بندهای از آن به شرح زیر است.
اسب خزر جزو نژادهای در معرض انقراض
بدین ترتیب بقا و ادامه حیات بدون تولید مثل امکان پذیر نیست و موفقیت هر واحد پرورش اسب خزر بسته به راندمان تولید مثلی حیوانات آن دارد با توجه به اینکه اسب خزر جزء نژادهای در معرض انقراض است از اینرو تحقیقات تولید مثلی از اهمیت خاصی برخوردار است تا ضمن تکثیر طبیعی اسبان خزر اقدام به تکثیر سریعتر آنها از طریق مصنوعی کرد تا جمعیت آن به حد مطلوب برسد.
بنابراین عناوین تحقیقاتی که پیشنهاد می شود باید در زمینه تولید مثل انجام پذیرد شامل ارزیابی کیفیت اسپرم پس از انجماد با روشهای مختلف، بررسی تلقیح مصنوعی اسب خزر با اسپرم فریز شده و تازه، بررسی انتقال جنین اسب خزر با روش جراحی، بررسی انتقال جنین اسب خزر با روش غیرجراحی، بررسی کلونینگ در اسب خزر، ارزیابی سونوگرافی دینامیسم تخمدان اسب خزر در مراحل مختلف تولید مثل، بررسی امکان انجماد جنین اسب خزر، بررسی امکان انجماد تخمدان اسب خزر و بررسی تغییرات هورمون های تولید مثلی در اسب خزر است.
همینطور در زمینه تحقیقات در کاربردهای ورزشی تفریحی اسب خزر تحقیقات خیلی کم انجام شده بنابراین در این زمینه پروژه بررسی توانایی های ورزشی اسب خزر پیشنهاد می شود.
به هر حال علم رفتارشناسی حیوانات به منظور درک ظرفیتهای حیاتی یک گونه حیوانی از قبیل تولید مثل، ماندگاری، رشد و تغذیه و آگاهی از علایم مربوط به سلامت جسم و روان و حالات بیماری یا ناخشنودی و اجتناب از هرگونه خطر یا آسیب احتمالی مورد استفاده قرار می گیرد.
از این رهگذر می توان با شناخت جنبه های مختلف جسمی و روانی حیوان ضمن حفظ، تکثیر و تربیت و ترویج پرورش آن به خوبی از بهره وری های مختلف غذایی، اقتصادی، اجتماعی، ورزشی و تفریحی سود جست.
اسب خزر از ذخایر ژنتیکی ارزشمند کشور ایران است
معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان گفت: اسب خزر بعنوان یکی از ذخایر ژنتیکی ارزشمند کشور ایران بسیار مورد توجه است.
مجید غلامی افزود: شناخت رفتارهای مختلف اسب خزر که در ارتباط با ساختار فیزیکی، جسمی و روانی آن و محیط مورد استفاده است، از طریق درک ظرفیتهای تغذیه ای، تولید مثلی، سازگاری و تربیت پذیری همچنین صفات منحصر به فرد اسب خزر امکانپذیر است.
با توجه به اینکه معمولا تا وقتی نگهداری و پرورش هر نژاد دام اقتصادی نباشد امکان نگهداری و پرورش آن ازسوی مردم فراهم نمی شود بنابراین با توجه به این مقوله بخش اقتصادی اجتماعی علاوه بر پشتیبانی همه طرحهای تحقیقاتی با موضوع اسب خزر به صورت مستقل در خصوص بررسی موانع صادرات اسب خزر، تعیین سن اقتصادی و مناسب برای فروش و صادرات اسب خزر، تخمین تابع عرضه و تقاضای اسب خزر، شناسایی وضعیت بازار اسب خزر در داخل و خارج کشور و بررسی و تعیین راهکارهای مناسب برای رشد صنعت پرورش اسب خزر و خروج از وضعیت رکود فعلی پیشنهاد می شود.
ادامه بقاء اسب خزری نیاز به حمایت و پشتیبانی ویژه دارد
اسب خزر به عنوان یک دام بومی مناطق حاشیه جنوبی دریای خزر، منشاء به وجود آمدن تعدادی از نژادهای اسب امروزه شناخته شده است، این در حالی است که جمعیت این اسب در حال حاضر بسیار کم بوده و برای ادامه بقاء نیاز به حمایت و پشتیبانی ویژه دارد.
برهمین اساس و در راستای حفظ ذخائر ژنی دامهای موجود کشور نگهداری، تکثیر و احیاء این دام جزء وظایف و مسئولیت های مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران بوده که اهم اولویتهای تحقیقاتی شامل شناسایی و تعیین احتیاجات غذایی اسب خزر، بررسی روش های تغذیه و خوراک دهی اسب خزر، شناسایی منابع جدید و تعیین ارزش غذایی آنها برای تعلیف اسب خزر، تعیین ارزش غذایی گیاهان مرتعی مورد استفاده در تغذیه اسب خزر و بررسی تاثیر نقش تغذیه بر راندمان تولید مثلی اسب خزر است.
حفظ بهداشت و سلامتی اسب خزر نه تنها لازمه ارزش بالای این اسب است بلکه قدرشناسی از این ذخیره ژنتیکی منحصربفرد و سرمایه ملی است.
بهداشت در مراکز پرورش اسب تنها راه صرفه جویی در هزینه های درمان وکنترل بیماریهای آن و نیز حتی کنترل بیماریهای مشترک بین این حیوان با سایر گونه ها و یا حتی انسان است که می تواند شامل مجموعه اقداماتی، مانند کنترل ورود اسبان جدید از نظر گواهی سلامت و در صورت نیاز قرنطینه کردن آنها، اجرای واکسیناسیون مستمر و کامل و ضدعفونی کردن مکانهای آلوده و مشکوک به آلودگی و اجرای برنامه های کنترلی انگل های خارجی و داخلی باشد.
هدف از برنامه تحقیقات بهداشت وبیماریهاشناسایی کانونهای آلوده بیماریهای عفونی اعم از باکتریایی و ویروسی و شناسایی عوامل ایجاد کننده بیماریهای تغذیه ای و متابولیک وآسیبهای فیزیکی است که با ارائه راهکارهای بهداشتی و کنترلی و بررسی روشهای تشخیصی نوین برای بیماریهای اسب خزر و درنهایت برنامه راهبردی متناسب با وضعیت بهداشتی و وجود بیماریهای احتمالی موجود درکشور همراه خواهد بود.
عناوین طرح تحقیقاتی در این زمینه شامل بررسی بیماریهای عفونی (باکتریایی و ویروسی) اسب خزر، بررسی بیماریهای قرنطینه ای اسب خزر در کشور، بررسی و شناسایی کانونهای آلوده بیماری اسب خزر، بررسی روشهای تشخیصی نوین بیماریهای اسب خزر و بررسی بیماریهای مشترک بین اسب و انسان در ایران، بررسی روشهای بهداشتی کنترل و مبارزه با بیماریها درمراکز پرورشی اسب خزردر ایران، بررسی بیماریهای غیر عفونی (تغذیه ای و متابولیک و آسیب های فیزیکی )در اسب خزر است.
نژاد اسب خزر دارای جایگاه ویژه جهانی است، بررسی شجره فیلوژنی و روند تکامل نژادی اسب خزر نشانگر این است که این نژاد سر منشاء تعداد زیادی از نژادهای مطرح امروزی شامل عرب، ترکمن، کرد، آخال تکه، بارب، تاروبرد و ... است،
بنابراین حفظ این نژاد منحصر به فرد، هدف اصلی برنامه های تحقیقات ژنتیکی و اصلاح نژاد اسب خزر است.
ذخایر ژنتیکی یک کشور از ذخایر نفتی مهمتر هستند
برای مقابله با فرسایش ژنتیکی و از بین رفتن ذخایر توارثی باید آن ها را جمع آوری، نگهداری و ارزیابی کرد، محیط های مصنوعی تحت عنوان بانک ژن (gene bank) برای این کار در نظر گرفته می شود.
با کمک بانک ژن خواهیم دانست که اسب خزر مناطق مختلف از نظر ژنتیکی یکسان بوده یا از هم فاصله دارند و با توجه به این که برای انتقال گونه به منظور تکثیر از یک منطقه به منطقه دیگر باید گونه ها از نظر ژنتیکی یکسان باشند، بانک DNAکمک زیادی در این زمینه خواهد کرد. بانک DNA موجب می شود اسب خزر را از خطر انقراض حفظ کنیم چون با تشخیص بموقع میزان همخونی در جمعیت ها، زنگ خطرها را به صدا در می آورد.
ایران از نظر تنوع ژنتیکی و زیستی جزو 10 کشور برتر دنیا است، با این وجود شناخت ارزش های بالای این ذخایر عظیم از نظر علمی هنوز به طور کامل صورت نگرفته است از اینرو باید فرصتی ایجاد کرد تا آیندگان هم امکان تحقیق و پژوهش در زمینه ارزش های زیستی این مرز و بوم را داشته باشند.
ایجاد بانک ژن ضروری است
اهداف بانک ژن، به گزینی، اصلاح نژاد، انتقال جنین، اسپرم گیری و انجماد اسپرم، ذخیره سازی اسپرم و تلقیح مصنوعی است.
طرح جامع ایجاد بانک ژن اسب خزر شامل پروتکل تهیه و نگهداری اسپرم اسب خزر با روش های مختلف، پروتکل تهیه و نگهداری جنین اسب خزر، پروتکل استخراج و نگهداری DNA اسب خزر است.
مدیریت، استفاده صحیح و علمی از یکسری عوامل، با روش های مشخص برای رسیدن به اهداف معین است. مدیریت یک واحد اسب داری همانند هر واحد دیگری، در بر گیرنده اجزاء مختلفی از جمله تغذیه، بهداشت، تولید مثل، تأسیسات و بازاریابی است که این اجزاء خود به اجزاء کوچکتر و فرعی قابل تقسیم هستند.
عملکرد یک واحد پرورش اسب خزر نیز حاصل جریان متناسب این اجزاء است که در نهایت به موفقیت مدیر، سوددهی و افزایش تولید و بهره وری ختم می شود، مدیریتی که بر اصول فنی و علمی تکیه کند می تواند نقش اساسی و سازنده ای در بهره وری واحد داشته باشد.
بنابراین هدف از تحقیقات مدیریت پرورش اسب خزر، ارائه الگوی مدیریتی مناسب برای پرورش اسب خزر، بررسی و تحقیق در زمینه مسائل و مشکلات پرورش اسب خزر در کشور و بکارگیری علوم و تکنولوژی های جدید و تطابق آن با شرایط اجتماعی و اقتصادی ایران است.
قدمت پرورش اسب در ایران را باید در ژرفای قرون و اعصار جستجو کرد
از دو هزار سال قبل از میلاد مسیح اهلی شدن اسب در فلات ایران شروع شده است، به طوریکه در تاریخ هردوت می خوانیم: " پرورش اسب در ایران چندان پراهمیت است که هر ساله باید یکصد و بیست هزار اسب جدید به انبوه اسبان ایرانی اضافه شود، نخستین بار بستن اسب به وسایل سواری از ایران رایج شده است".
اما با وجود اینکه ایران مهد پرورش نژادهای معروف اسب مثل خزر، ترکمن، اصیل، کرد دره شوری و... بوده و هست متاسفانه به دلیل بی توجهی و بی مهری نسبت به آن از یکسو و سیاستهای غلط از سوی دیگر نه تنها پیشرفتی در تولید و پرورش این نژادهای منحصر به فرد نداشته حتی باعث کاهش روز افزون آنها شده است و در حال حاضر نیز هجوم فرهنگ بیگانه واردات اسبان خارجی نیز هر روز از گذشته در حال انجام است و همراه با سهم عمده ای از سرمایه گذاری در صنعت اسب را به خود اختصاص داده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در این خصوص گفت: با برگزاری جشنواره ها و همایش ها می توان ضمن تشویق اسبداران و روستائیان دارای اسب خزر زمینه های تکثیر و تولید اسبان خزر مناسب را فراهم کرده و از سوی دیگر با شناساندن ارزش و جایگاه اسبان خزر باعث واقعی شدن قیمت آن شد.
اردشیر روحی ماسوله ادامه داد: در مورد همایش های علمی نیز با برگزاری همایش ها و سمینارهای علمی اسب خزر زمینه های آشنایی قشر تحصیل کرده و علمی و دانشجویان رشته های مرتبط با علوم دامی را فراهم کرد تا امکان انجام تحقیقات و پژوهشهای کاربردی روی این نژاد منحصر به فرد فراهم شود و باعث شناساندن بهتر این اسب به عنوان یک اسب منحصر به فرد ایرانی در سطح جوامع بین المللی گردد.
با توجه به برگزاری هفت جشنواره و همایش اسب که سه جشنواره اول را مرکز تحقیقات تهران با مشارکت سایر نهادها و بخش خصوصی پیشنهاد می شود همه ساله مرکز تهران در این جشنواره ها در مناطق شمالی کشور که خاستگاه اصلی اسب خزر است، مشارکت کند و هزینه ای حدود سالانه 10 میلیون تومان برای برگزاری جشنواره ها در نظر گرفته شود، در مورد برگزاری همایش ها علمی اسب خزر نیز هر دو سال یکبار با هزینه ای حدود 10 میلیون تومان قابل پیگیری و انجام است.